بازی پانزی چیست و چرا به این نام مشهور شده است؟

بازی پانزی یک روش کلاه بردارانه در سرمایه گذاری است که در آن سودهای نا متعارف و تضمینی و همچنین با ریسک بسیار کم، به سرمایه گذاران وعده داده می شود. البته برخی از طرح های این چنینی ممکن است پانزی نباشد (زیرا طرح پانزی ساز و کار خاصی دارد) اما تا به امروز هر طرحی که وعده سودهای قطعی و تضمینی و نا متعارف داده، پانزی بوده است.

بازی پانزی چیست؟

بازی پانزی زمانی به وجود می آید که هیچ سودی از کسب و کاری حقیقی به وجود نمی آید. بلکه روش معمول این است که بهره قول داده شده به سرمایه گذاران قبلی – یا سودهای شناخته شده کسب و کار- از پول سرمایه گذاران جدید تامین می شود. درست مشابه زمانی که فردی از شما پولی قرض می گیرد و برای بازپرداخت به شما می رود از فرد دیگری پول قرض می گیرد و با آن قرض شما را می دهد و در واقع خودش هیچ درآمدی ایجاد نکرده است.

بازی پانزی از جهاتی شبیه به شبکه های هرمی است با این تفاوت که به جای ساختار شبکه ای، ساختار مرکزی دارد و همگان به یک مرکز مشخص متصل هستند. و به همین دلیل چون مانند شبکه هرمی نرخ نمایی رشد ندارد معمولا می تواند مدت طولانی تری پا برجا بماند و البته مشابه به هر ترفند ناپایدار دیگری، بالاخره در جایی می شکند.

مسلما تا زمانی که مدام سرمایه های جدید وارد شود، طراح می تواند از سود افراد جدید این طرح را زنده نگه دارد، ولی زمانی که سرمایه گذاری ها متوقف شود این طرح نابود می شود و طراح با پول های به جیب زده فرار می کند.

نحوه عملکرد حقه پانزی

عملیات سرمایه گذاری کلاه بردارانه پانزی کاری‌ بسیار آسان است. به سرمایه گذاران وعده سودهای بسیار کلان تر از نرخ روز داده می شود. گروه نخست اغوا می شوند و ثروت خود را به این سرمایه گذاری می آورند؛ اما برای ادامه بازی به گروه های بعدی نیاز است که گول بخورند و سرمایه و ثروتشان را به بازی بیاورند.

وقتی گروه های بعدی به هوای سودهای بزرگ سرمایه ها را به کلاهبردار می سپارند، وی از اصل سرمایه هایی که جذب شده، سود گروه های قبلی را پرداخت می کند. این روند ادامه پیدا می کند تا بازی ادامه پیدا کند. پس در واقع در این نوع سرمایه گذاری، کلاهبرداری که دیگران را اغوا کرده، هیچ نوع فعالیت اقتصادی انجام نمی دهد تا از قبال آن به سرمایه گذاران سود دهد؛ بلکه از اصل پول برخی، سود گروهی دیگر را می پردازد.

علت نام گذاری بازی پانزی

این طرح به نام Richard Ponzi نام گذاری شده است، کسی که اولین بار از این روش در اوایل سال 1920 استفاده کرد. او از ایتالیا در سال 1903 به آمریکا مهاجرت کرده بود. ریچارد پانزی خود این طرح را ابداع نکرده بود. چارلز دیکنز (Charles Dickens) در اوایل 1857 در رمانLittle Dorrit به رابطه با اینگونه طرح ها چند دهه قبل از متولد شدن پونزی توضیح داده بود.

ریچارد پانزی بدون هیچ سرمایه ای و تنها با قرض گرفتن از یک صراف معتبر طرح خود را شروع کرد و طولی نکشید که به یکی از ثروتمندترین افراد آمریکا تبدیل شد به طوری که سراسر آمریکا او را می‌شناختند.

ارزهای دیجیتال و پانزی

اگر از علاقه مندان به حوزه ارزهای دیجیتالی هستید و اخبار آن را دنبال می‌کنید قطعا نام بیت کانکت را شنیده اید. بیت کانکت طرحی بود که با وعده سود قطعی روی کار آمد و به نوعی از اعتماد مردم به بازار ارزهای دیجیتال سو استفاده کرد. بیت کانکت در ابتدا مانند سایر طرح های پانزی سود نیز می داد اما فرجامش نیز همانند سایر طرح های پانزی شد. از یک زمان به بعد پرداخت سودها قطع شد و سیستم به طور کلی نابود شد و موسس بیت کانکت سرمایه تمام افراد سرمایه گذار را به یغما برد.

از دیگر طرح هایی که می شود آن را به نوعی پانزی دانست کریپتو تب می باشد، اما کمی منصفانه تر و متفاوت تر. در اینجا شما سرمایه مالی وسط نمی گذارید اما اگر به لپ تاپ، کامپیوتر و دستگاه خود به چشم سرمایه نگاه کنید، می توان کریپتو تب را طرحی پانزی دانست، زیرا از طریق سیستم های کاربران و با به کارگیری توان پردازشی شان به استخراج ارز دیجیتالی می پردازد و بهای نا چیزی به کاربران خود به نسبت توان پردازشی که در اختیار کریپتوتب گذاشته اند، پرداخت می کند و برای افزایش درآمد کاربران، آن ها را تشویق به جذب زیر مجموعه می نماید.

طرح های پانزی بسیار زیادی در دنیای ارزهای دیجیتالی وجود داشته اند که همانند بیت کانکت نابود شده اند که می توان از جمله آن ها به bitcoinly، bitlake، vone، mecoin و… اشاره کرد.

آیا بیت کوین حقه پانزی است؟

اگر هنوز مقاله اصلی ساتوشی ناکاموتو را که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده نخوانده اید، حتما این کار را بکنید. مقاله ای هشت صفحه ای که کاملا به صورت تخصصی نوشته شده ولی در عین حال فهمیدن آن چندان سخت نیست. با خواندن این مقاله خواهید دید که در هیچ کجای آن از بازگشت سرمایه در بیت کوین خبری نیست. حتی در این مقاله به قیمت یک بیت کوین هم اشاره ای نشده است و هیچ تضمینی در کار نیست. در واقع بیت کوین تنها یکی از قدیمی ترین مسئله های موجود در دنیای کامپیوتر یا به عبارتی مسئله بیزانسی را حل کرده است و از همین طریق ارزش خود را نیز حفظ کرده است. پیشنهاد ارزش بیت کوین هیچ گاه منفعت محور نبوده و نگه داری بیت کوین ها در سال های اول تولد این ارز، به عنوان مخصوص خوره های کامپیوتر یا پول جادویی اینترنتی و همراه با طعنه بود.

در واقع هیچ چیزی در رابطه با بیت کوین مخفی و راز آلود نیست. بیت کوین یکی از آزاد ترین تکنولوژی های حال حاضر جهان است. متن باز است، یعنی هر کسی می تواند کدها را ببینند، هر کسی می تواند کدها را باز نویسی کند، هر کسی می تواند به صورت شخصی نرم افزار را اجرا و در شبکه با دیگران در ارتباط باشد و هر کسی می تواند بدون کسب مجوزهای خاصی  از آن شبکه استفاده کند. تمام تاریخچه تبادلات بیت کوین هم برای تمام افراد جهان قابل رویت است. 

این مسئله یک تغییر کلی رویه از تمام سیستم های اقتصادی در تاریخ بشریت بوده، و کاملا با روش های کلاه بردارانه سرمایه گذاری در تضاد است. روش هایی که در آن با مخفی بودن تمام تبادلات، تضمین برگشت بالاترین میزان سود به سرمایه گذار داده می شود، پ با بیت کوینی که کاملا آزاد،‌ آشکار و بدون هیچ تضمین برگشت سرمایه ای عرضه شده است، کاملا متفاوت است.

نتیجه گیری

بنابر گفته های این مقاله می توان این طور نتیجه گرفت که به طور کلی هرگاه مشاهده کردید که پروژه ای وعده سودهای غیر متعارف به سرمایه گذارانش می دهد، به هیچ عنوان به راحتی آن را نپذیرید و اگر قصد سرمایه گذاری در آن را دارید، به طور دقیق آن را مورد بررسی قرار دهید.