4 صفر از پول ملی حذف شد : تاثیر حذف صفر بر پولی ملی ترکیه چه بوده است؟

پیشتر اخباری مبنی بر این که بانک مرکزی برای حذف ۴ صفر از پول ملی لایحه ای به دولت ارائه کرده بود را شنیدیم. بر اساس این طرح که امسال در دست بررسی در کمیسیون اقتصاد هیئت دولت قرار گرفته بود، واحد پول ملی جدید تحت عنوان تومان تعریف می شود که هر تومان معادل ده هزار (10000) ریال فعلی و یکصد (100) ریال جدید خواهد بود. از سوی بانک مرکزی طول دوره گذار از ریال به تومان 24 ماه پیشنهاد شده است و در این مدت اسکناس ها و سکه های قدیمی جمع آوری و جایگزین خواهد شد. هرچند که پیش از این گفته شده بود که در شرایط تورمی نباید اقدام به حذف صفر از پول ملی کرد و باید تورم تقریبا ثابت شده باشد، اما بر اساس اخباری که امروز منتشر شد، هئیت دولت با حذف چهار صفر از پول ملی کشور موافقت نموده و از این پس هر یک تومان معادل ۱۰۰ ریال می شود. حال باید تاثیر حذف صفر بر روی پول ملی را بررسی کرد.

براساس اخبار منتشر شده، دولت باید لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی را در نهایت به مجلس ارائه دهد و بعد از تصویب در بهارستان، نسبت به اجرای آن و اعمال در اسکناس های جدید اقدام کند.

طبق طرح پیشنهادی بانک مرکزی که در دولت به تصویب رسیده، واحد پولی ملی جدید تحت عنوان تومان تعریف می شود که هر تومان معادل ده هزار (۱۰۰۰۰) ریال فعلی و یک صد (۱۰۰) ریال جدید خواهد بود.

پیش از این اقتصاد دانان بیان داشته اند که با حذف چهار صفر نمی توان انتظار داشت که سرمایه گذاری بهبود یابد، رشد اقتصادی بالا برود و مشکلات ریشه ای اقتصاد حل شود، چرا که این موضوعات ارتباط چندانی با یک دیگر ندارند و ارتباط دادن آن ها اقدامی اشتباه است.

طرح حذف چهار صفر از پول ملی

طرح اصلاح پول ملی ایران اشاره به طرح حذف صفر و تغییر نام احتمالی واحد پولی ایران دارد. با توجه به تورم بالا در ایران و پایین آمدن ارزش پول ملی قرار بر حذف چند صفر (به پیشنهاد بانک مرکزی، حذف ۴ صفر) از پول ایران شده‌است. همچنین پیش از این گفته می شد که برای انتخاب نامی برای پول ملی جدید باید از مردم و مجلس نظر خواهی شود. ریال که در سال ۱۳۰۸ به جای تومان، واحد پول رسمی ایران شد در میان مردم ایران کاربردی ندارد و مردم هنوز از تومان به عنوان واحد پولی استفاده می کنند.

هم اکنون نام واحد پول اصلی کشورمان ریال و واحد پول فرعی تومان است. بانک مرکزی برای انتخاب نام پول ملی جدید از مردم و مجلس نظرخواهی می کند.

دلایل حذف صفر از پول ملی

تورم انباشته ۴ دهه اخیر اقتصاد کشور موجب کاهش قدرت خرید واحد پول کشور شده است. این واقعیت در کنار محدودیت هایی که جهت چاپ اسکناس درشت وجود داشت منجر به گسترش قابل توجه حجم اسکناس در جریان گردیده که تبعات آن به شرح زیر است:

• استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره
• مشکلات مرتبط در زمینه های محاسباتی و حسابداری دفاتر
• نا امنی در حمل مقادیر زیاد پول حتی برای مبادلات روزمره
• معطل شدن در صف بانک ها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه
• تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان به دلیل بزرگ شدن ارقام پولی
• اجبار در استفاده از ایران چک با توجه به مشکلات حقوقی ناظر بر آن
• هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس های درجریان با توجه به حجم انبوه اسکناس
• بالا بودن استهلاک اسکناس به دلیل نگه داری آن در حجم زیاد

تاثیر حذف صفر از پول ملی ایران

اگر شنیدید که کاهش چهار صفر از پول ملی تورم را کم می کند، بدانید که این جمله اشتباه است. چرا که خود بانک مرکزی در بررسی آثار احتمالی حذف چهار صفر از پول ملی می گوید این کار هیچ تاثیری بر شاخص تورم نخواهد گذاشت و صرفا واحد سنجش ارزش پول تغییر پیدا می کند.

به علاوه این که یک ملاحظه مهم باید در مورد حذف چهار صفر داشته باشیم. آن هم این که وقتی صفر‌ها حذف شوند، ممکن است فروشنده ها قیمت ها را رو به بالا گرد کنند. برای همین خود بانک مرکزی می گوید باید در این زمینه نظارت شدیدی از طرف نهاد‌ها انجام شود.

حذف چهار صفر بر روی سپرده های بانکی هم تاثیر نخواهد گذاشت. چرا که ارقام سپرده ها به یک نسبت کوچک می شود و تغییر مقیاس پیدا می کند. در این زمینه همه بانک ها باید میزان سپرده های بانکی را با واحد پول جدید تطبیق دهند.

حذف چهار صفر از پول ملی حتی روی قدرت خرید پول ملی و حتی افزایش حقوق کارمندان و کارگران هم تاثیر ندارد. چرا که ارزش پول ملی در داخل، تحت تاثیر میزان نقدینگی در مقایسه با رشد اقتصادی است. از نظر خارجی هم نرخ ارز تحت تاثیر صادرات، واردات و ورود و خروج سرمایه از کشور است. برای همین حذف چهار صفر از پول ملی صرفا حیثیت ظاهری پول ملی را در مقایسه با بقیه ارز‌ها بهتر می کند.

با اجرای طرح حذف 4 صفر از پول ملی ضمن تسهیل و بازیابی نقش ابزارهای پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی و کاهش هزینه های چاپ و نشر اسکناس و مسکوک، کارآمدی نظام پولی جدید طی سال های آتی استمرار یافته و نرخ برابری واحد پول ملی با ارزهای جهانی در کوتاه مدت آثار روانی مثبتی به همراه خواهد داشت.

تاثیر حذف صفر از پول بر زندگی مردم

واقعیت این است که حذف چهار صفر از پول ملی، اثری واقعی بر زندگی مردم ندارد اما اثر روانی تورم را کاهش خواهد داد. روشن است که وقتی پول درشت در بازار معامله شود، امکان هدر رفت پول افزایش یافته و در معاملات پول با ارزش پایین در نظر گرفته نمی شود اما با حذف صفر، امکان این که معاملات با دقت بالاتری صورت گیرد، بیشتر می شود.

مزایای حذف صفر از پول ملی

• تسهیل نقل و انتقال پول و کاستن از حجم و مخاطرات آن در مقیاس کلان
• صرفه جویی در هزینه های چاپ اسکناس
• صرفه جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه معاملاتی در موضوعات مالی کشور
• تسهیل تنظیم و تحلیل صورت حساب های مالی و اثرات مثبت روانی در جامعه و مردم
• سهولت در مبادلات و نگه داری ساده تر حساب ها، ارقام و تراز نامه ها
• اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه رایانه
• کاهش نیاز به استفاده از چک های بانکی به شکل بی رویه و غیر منطقی
• شکیل تر شدن ظاهر اسکناس ها
• کاهش تسهیلات فعالیت دستگاه های خود پرداز

ترکیه، نمونه موفق حذف صفر از پول ملی

تورم ترکیه از ابتدای دهه 80 میلادی آغاز شده و با شتاب هر چه تمام تر پیش رفت. هر دلار آمریکا که در سال 1988 با 1422 لیر قدیم ترکیه مبادله می شد، در سال 2003 به بیش از 5/1 میلیون لیر قدیم رسید. از سال 1981 به این سو، در ترکیه هر دو سال یک بار نیاز به داشتن اسکناس های درشت تر احساس می شد. درشت ترین اسکناس ترکیه از 5 هزار لیر به 1 میلیون لیر تبدیل شد.

از آغاز سال 2005 اسکناس های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. قیمت لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس ملی خود حذف نمود. مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل های صندوق بین المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین المللی معرفی شد. ترکیه پیش از آن که اقدام به حذف صفرها کند، تورم را به طور کامل مهار نموده بود.

کارشناسان اقتصادی صندوق بین المللی پول، دلیل تاثیر گذار بودن سیاست حذف صفر از واحد پولی ترکیه را اصلاح اقتصاد این کشور در مهار تورم می دانند. در گزارش این صندوق آمده است، پیش از این که صفرها از پول ترکیه حذف شود، این کشور موفق شده بود تورم را به کلی مهار کند و نرخ آن را به ارقام یک رقمی تقلیل دهد. در این شرایط اصلاح بازار پول نیز به کمک اقتصاد آمد تا زمینه ساز رشد اقتصادی در این کشور شود.