سامانه سجام در بورس چیست و ثبت نام در آن چه مزایایی دارد؟

مسئولان بازار سرمایه اعلام کرده اند که سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان که با نام اختصاری سجام شناخته می شود، برنامه ای جامع‌ و متمرکز خواهد بود که کلیه اطلاعات سهام داران را به صورت یک پارچه در بر می گیرد. شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره رونمایی از این سامانه گفته بود که با سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان)، گامی در جهت برگزاری مجازی جامع برداشته می شود.

فعالان در این سامانه با تنها یک بار وارد کردن اطلاعات، می توانند از دیگر مزایای سایر ارکان و شرکت ها استفاده کنند. به این معنا که دیگر نیازی به وارد کردن اطلاعات در دیگر نهادها وجود ندارد. با آغاز به کار این سامانه، دیگر از سهام داران فرمی برای احراز هویت دریافت نمی شود، و در مقابل سرمایه گذاران با ثبت نام در این سامانه می توانند به کلیه خدمات بازار سرمایه دسترسی داشته باشند.

برای مثال وقتی شما 100 ورق از اوراق اسناد خزانه را در بورس خرید می کنید، سپرده گذاری مرکزی این 100 تعداد سهم را از دارایی فرد فروشنده کسر و به دارایی شما که خریدار هستید اضافه می کند. بنابراین فرض کنید که این شرکت مثل یک دفتر بزرگ است که حساب و کتاب تمام معاملات افراد در بورس را ثبت و نگه داری می کند.

سامانه سجام

سجام مخفف سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان است که توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه زیر نظر سازمان بورس در جهت ایجاد سامانه یک پارچه و فرا گیر و ارائه خدمات بهتر و سریع تر به سرمایه گذاران ایجاد شده است. سجام در دسته سامانه های زیرساختی بازار سرمایه است و به هیچ عنوان سامانه ای تجاری نیست؛ لذا هدف آن کسب درآمد نیست و به لحاظ گستردگی ارائه خدمات نیز سامانه ای ملی محسوب می شود. سجام همچنین مورد تایید و تحت نظارت کمیته مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اواراق بهادار است و در طراحی و پیاده سازی آن از حضور یک تیم حقوقی زبده استفاده شده است.

بر طبق مصوبه اعلامی از سوی سازمان بورس اوراق بهادار، تمامی سرمایه گذاران فعلی که پیش از شهریور 1397 کد بورسی دریافت کرده بودند، باید به سامانه ثبت نام سجام مراجعه کرده و تمامی اطلاعات خواسته شده را وارد می نمودند. از طرفی چنان چه افراد تازه وارد به بورس به کارگزاری ها (بروکرها) مراجعه می کنند، حتما باید علاوه بر پر کردن اطلاعات لازم که کارگزاری از افراد تقاضا می کند، وارد سامانه سجام شده و اطلاعات خواسته شده را تکمیل نمایند. در نهایت با انجام هر دو مرحله فوق، کارگزاری طی مدت زمان مشخصی کد بورسی و کد معاملاتی را برای افراد صادر کرده است.

جالب توجه است که از اوایل سال 1397 در طی چند مرحله به معامله گران فرصت داده شد تا اطلاعات خود را در سامانه سجام ثبت نمایند. در مرحله اول تا پایان شهریور 97 فرصت داده شد و در دستور العمل بعدی که به تمامی سرمایه گذاران قدیمی بازار سرمایه ابلاغ شد، از آن ها خواسته شد که تا پایان سال 1397 به ثبت اطلاعات هویتی خود اقدام ورزند.

سرمایه گذاران تازه وارد در زمان ثبت نام ملزم به پر کردن فرم های سامانه سجام هستند تا کد معاملاتی برای آن ها صادر گردد. پس از ثبت نام در سامانه یک کد 10 رقمی برای شما پیامک می شود که شما بایستی آن را نزد خود نگه دارید. معمولا پس از یک ماه از تاریخ تکمیل اطلاعات در سامانه، پیامکی به شما ارسال خواهد شد تا با مراجعه به یکی از شعب منتخب دفاتر الکترونیک دولت یا کارگزاری ها، مراحل نهایی را انجام دهید تا ثبت اطلاعات شما در سامانه سجام نهایی گردد.

مزایای ثبت نام در سامانه سجام

قبل از راه اندازی سامانه سجام مردم برای ثبت نام در کارگزاری ها و صندوق های سرمایه گذاری دچار مشکلات زیادی بودند. به ویژه افرادی که در شهرستان های دور افتاده زندگی می کردند، برای ثبت نام مشکلات زیادی داشته و در نتیجه از آن منصرف می شدند. این در حالی است که تجربه نشان داده سرمایه گذارانی بسیار خوبی از شهرستان های مختلف کشور در بازار سرمایه و اوراق بهادار فعالیت دارند. با راه اندازی سامانه سجام دیگر برای افتتاح کنندگان حساب در کارگزاری ها هیچ مشکل اساسی وجود ندارد.

صرفه جویی در وقت

تا قبل از راه اندازی سامانه سجام همواره یک مشکل اساسی برای افتتاح کنندگان حساب در کارگزاری ها وجود داشت و آن هم این بود که افراد بایستی حتما بخش عمده ای از وقت خود را جهت مراجعه حضوری و پر کردن تعداد بی شماری از اطلاعات صرف می کردند، و مجبور بودند بسیاری از اطلاعات همچون نام و نام خانوادگی، کد ملی و … را بارها و بارها در فرم های مختلف وارد نمایند. این موضوع زمانی آزار دهنده تر می شد که مشتری از کارگزاری فعلی خود رضایت نداشت و مجبور بود تمامی مراحل فوق را مجددا طی نماید و این امر ممکن بود چندین دفعه تکرار شود.

این مسئله هر چند برای افرادی که درگیر بازار سرمایه هستند زیاد به چشم نمی آید ولی با این وجود مسئله مهمی بوده که بارها مورد شکایت سرمایه گذاران قرار گرفته بود. همچنین متقاضیان انواع صندوق های سرمایه گذاری اعم از درآمد ثابت، درآمد متغیر و مختلط نیز که افراد مبتدی و حرفه ای در بازار سرمایه را شکل می دهند، هنگام مراجعه به طور مشابه مجبور بودند که اطلاعات ثابت و تکراری را در فرم های مختلفی که از سوی سازمان تعریف شده، پر نمایند و مجددا وقت بسیاری را در تایم اداری سپری نمایند.

با راه اندازی سامانه سجام این بخش مهم از فرآیند ثبت نام بسیار سریع تر شده و افرادی که برای بار اول اقدام به افتتاح حساب می کنند، با پر کردن اطلاعات در سامانه سجام، می توانند در مراجعات بعدی خود در انواع نهادهای بازار سرمایه اعم از صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های تامین سرمایه (عموما برای اشخاص حقوقی) و سایر کارگزاری ها زمان بسیار کمتری را جهت افتتاح حساب و ثبت نام صرف نمایند که در واقع این موضوع بسیار مهم است.

دریافت سود مجامع

قبل از راه اندازی سامانه سجام روش پرداخت سود به شکل های مختلفی صورت می گرفت که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم. شرکت ها در مجمع عادی مقداری از سود هر سهم خود را در بین سهام داران تقسیم می کنند. پس از آن شرکت‌ ها باید این سود را براساس اطلاعیه هایی که در سامانه codal.ir منتشر شده و بر اساس برنامه شرکت و یکی از شیوه های مرسوم بین سهام داران خود تقسیم کنند‌.

یکی از این روش ها این است که شماره حساب را از تمامی سرمایه گذاران از طریق ایمیل و یا دورنگار دریافت کرده و سود تقسیمی را به حساب آن ها واریز کنند. روش دیگر این که به سرمایه گذاران، یک بانک را معرفی کنند تا در تاریخ معین شده با در دست داشتن کارت ملی و کد بورسی خود بتوانند سود تقسیمی را دریافت کنند. هزینه‌های اضافی که به شما وارد می شود زیاد مهم نیست؛ بلکه مسئله مهمی که باید به آن توجه نمود این است که در سبد خود چندین سهم با هدف های متفاوت دارید.

برای این مسئله می توانیم از این مثال استفاده کنیم. اگر شما ۹ سهم در سبد خود داشته باشید ممکن است روی سود تقسیمی دو سهم حساب کرده باشید. از سوی دیگر ممکن است به دلیل بی توجهی به تاریخ مجمع، برخی از افراد، سهام خود را به صورت نماد بسته شده به مجمع ارسال، و سودی را تقسیم کنند. در این حالت ممکن است به دلیل زمان زیادی که بین تاریخ سرمایه‌ گذاری تا تاریخ پرداخت وجود دارد، شما سود تقسیمی (DPS) را فراموش کنید. این موضوع باعث تحمیل شدن هزینه ای به شما می شود. سامانه سجام در این زمینه می تواند به این افراد کمک کند.

این موضوع به عنوان یکی از مزایای مهم سامانه سجام شناخته می شود. روش اجرایی سامانه سجام در این خصوص به این گونه است که زمانی که سهم شما به مجمع می رود و سود تقسیمی از آن طلب دارید، در زمان مقرر وجوه مربوط به سود تقسیمی به حساب شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار واریز می شود. به طور کلی شرکت موظف است وجوه را به حساب های اعلامی از جانب شما واریز کند.

در نتیجه سامانه سجام می تواند زمینه راحتی را برای پرداخت سود تقسیمی انجام دهد و از بروز مشکلات نیز جلوگیری نماید. بسیاری از مواقع این مشکلات تنها به دلیل سهل انگاری و نبود سامانه ای جامع و حرفه ای ایجاد می شد که خوشبختانه سجام توانسته آن را برطرف کند.

دسترسی به تمام سرویس های بازار

فرض کنید که به هر دلیلی شما در دو کارگزاری مختلف در حال معامله هستید. فرض کنید که برنامه شما این است که سهم ولساپا را تنها از طریق کارگزاری الف انجام دهید، حال اگر این موضوع را فراموش کرده و بخشی از سهام ولساپا را از طریق کارگزاری ب انجام دهید، جهت یکی کردن کارگزاری ها بایستی به کارگزاری ب مراجعه کرده و گواهی سهام را دریافت نموده و با پر کردن فرم تغییر کارگزار ناظر و تحویل اوراق گواهی سهام ولساپا را تماما به کارگزاری الف منتقل نمایید، این در حالی است که با راه اندازی سامانه سجام تنها با انجام چند عملیات ساده این فرآیند بدون دردسر انجام خواهد شد.

ویرایش سریع اطلاعات

قبل از راه اندازی سامانه سجام شما موظف بودید برای تغییر اطلاعات ثبتی خود شامل، آدرس محل سکونت، شماره حساب و… در نزد یک کارگزار، به سازمان های مختلفی مراجعه کنید. در نتیجه باید این تغییرات را به تمامی نهادهای بازار سرمایه شامل، صندوق های سرمایه گذاری یا کارگزاری اعلام می کردید.

در بعضی اوقات باید به محل مورد نظر به صورت حضوری مراجعه می شد. این کار زمان زیادی را از افراد می‌گرفت و حتی در برخی موارد ممکن بود باعث نگرانی سرمایه گذاران شود. امروزه اما با راه اندازی سامانه سجام این مشکل برطرف شده است. در دنیا و عصر اطلاعاتی که همه چیز به صورت آنلاین در دسترس است، افراد می توانند بلافاصله به سایت sejam.ir مراجعه نموده و اطلاعات خود را ویرایش کنند.