اصطلاح پرتفوی به زبان ساده

در متون و زمینه های مختلف اقتصادی، پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری به مجموعه ای از سرمایه گذاری ها یا دارایی مالی گفته می شود که در دست افراد، شرکت های سرمایه گذاری، موسسات مالی یا صندوق های پوشش ریسک می باشند. معادل فارسی آن سبد سهام یا سبد سرمایه گذاری است.

این گروه از دارایی های مختلف می تواند شامل موارد زیادی از قبیل طلا، سهام، اوراق بهادار یا حتی پول نقد باشد. به طور کلی پرتفوی همانند یک چمدان هستند که تمام این دارایی های مالی را در خود جای می دهند.

اگر تا به حال سرمایه گذاری کرده باشید یا در مورد سرمایه گذاری توصیه هایی شنیده باشید، احتمالا با اصطلاح پرتفوی آشنا هستید، به خصوص اگر در زمینه تحمل ریسک و عوامل تاثیر گذار در سرمایه گذاری سخنی به میان آمده باشد. این روزها وبسایت های فراوانی وجود دارد که ارائه دهنده سبد های سرمایه گذاری آنلاین و ابزار مدیریتی هستند و در این میان می توان به مواردی مثل Nutmeg، Morningstar یا invest.com اشاره نمود.

در مورد سبد سهام چه باید دانست؟

در زمان ایجاد یک سبد سرمایه گذاری بهتر است مشاوران مالی میزان ریسک پذیری سرمایه گذاران را مورد ارزیابی قرار دهند تا سرمایه گذاران در معرض حداقل نوسانات بازار قرار بگیرند. اگرچه یک سرمایه گذار ریسک پذیر می تواند سهام شرکت هایی با سرمایه پایین و سرمایه بالا را در سبد سرمایه گذاری خود قرار داده و به موقعیت های بین المللی هم برای کسب سود نیم نگاهی داشته باشد اما سرمایه گذاران محافظه کار ترجیح می دهند به سهام شرکت های بزرگ و صندوق های پیرو شاخص های اصلی فکر کنند. سرمایه گذاران باید به سبد سرمایه گذاری خود احساس خوبی داشته باشند و به همین دلیل است که ارزیابی ریسک پذیری افراد قبل از ایجاد یک پرتفوی از نکات بسیار مهم به حساب می آید.

تحمل ریسک می تواند تحت تاثیر چندین عامل از قبیل سن، اندازه سبد سهام، پایداری درآمدها، قدرت مالی و خلق و خوی افراد باشد. میزان تحمل ریسک یک سرمایه گذار می تواند تاثیر زیادی بر عوامل متعددی مثل بازه زمانی سرمایه گذاری، اهداف سرمایه گذاری و میزان سرمایه گذاری داشته باشد.

مدیریت سبد سهام

هنر ترکیب و هماهنگ سازی سرمایه گذاری ها و ارزیابی ریسک در برابر عملکرد افراد و موسسات سرمایه گذاری را مدیریت سبد سرمایه گذاری می گویند. در مدیریت سبد سهام، نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدید ها مشخص می شوند تا با توجه به سطح ریسک مشخص شده بیشترین میزان سود به دست آید. مدیریت سبد سرمایه گذاری دو حالت دارد: فعال یا منفعل. مدیریت منفعل (که به آن سرمایه گذاری شاخص محور هم می گویند) شامل دنبال کردن یکی از شاخص های بازار می شود اما مدیریت فعال شامل مدیریت کردن سبد سرمایه گزاری بر اساس تحقیقات و تصمیمات فردی است.

تخصیص دارایی

هدف از تخصیص دارایی متعادل کردن میزان ریسک و پاداش و بهینه سازی میزان ریسک و سود یک سرمایه گذار است. این کار با اعمال یک نگاه طولانی مدت به دارایی ها و درک نوسانات انواع مختلفی از دارایی ها انجام می شود و نشان دهنده رفتار متفاوت آنهاست. تخصیص دارایی ها را می توان با روش های گوناگونی مدیریت کرد که در این میان می توان به میزان ریسک، برابری ریسک، شاخص “جنسن” و نسبت “ترینر” اشاره نمود. تخصیص دارایی یکی از مهم ترین تصمیمات برای سرمایه گذاران به شمار می رود و میزن تحمل ریسک نقشی کلیدی در این فرایند ایفا می کند.

تنوع سبد سرمایه گذاری

یکی از توصیه های کلیدی به ویژه برای سرمایه گذاران تازه کار، متنوع کردن پرتفوی است. داشتن یک سبد پرتفوی متنوع به معنای توزیع سرمایه در زمینه ها و سهام شرکت های مختلف است تا با این کار در صورت ایجاد مشکلی برای یک شرکت کل سرمایه خود را از دست ندهید. یک سبد سرمایه گذاری متنوع سبب متعادل شدن میزان ریسک، حفاظت از سرمایه در برابر سقوط ناگهانی قیمت سهام یا رخداد های غیر منتظره در بخش ها یا مناطق خاص و حتی عملکرد بد افراد در سرمایه گذاری می شود. یک سبد سرمایه گذاری متنوع در میان دارایی های مختلفی در بخش های گوناگون توزیع شده و سرمایه گذاران اغلب استاندارد دسته ‌بندي صنعت جهاني (GICS) را مدلی برای متنوع سازی می دانند. رویکرد استاندارد دسته ‌بندي صنعت جهاني، اقتصاد را به 10 بخش متفاوت تقسیم بندی می کند: انرژی، خدمات رفاهی، مالی، مواد، صنعتی، سلامت فردی، لوازم مصرفی، فناوری اطلاعات، خدمات ارتباطی و مصرف اختیاری. مقایسه نسبت P/E سهام مختلف نیز یکی دیگر از روش های رایج انتخاب و تحلیل سهام است.

بازدهی پرتفوی

بازدهی سبد سرمایه گذاری به میزان سودی که یک سرمایه گذار کسب کرده گفته می شود و می توان آن را با روش های مختلفی مثلا به صورت ماهانه یا فصلی مورد محاسبه قرار داد. برای ارزیابی صحیح سود یا عملکرد یک پرتفوی، باید سود کلی را با یک معیار مشخص به عنوان یک میزان استاندارد مورد مقایسه قرار داد. این معیار می تواند یک شاخص معروف (مثلا نزدک 100) باشد اما معمولا این میزان با مقدار هدف سرمایه گذاران سنجیده می شود. مدیر یک پرتفوی می تواند با توجه به اهداف سرمایه گذار تصمیمات مناسبی اتخاد کند تا میزان سود و عملکرد این سبد مطابق خواست وی پیش رود.

وزن سبد سهام

وزن پرتفوی نقش مهمی در ارزیابی عملکرد و تحلیل آن ایفا می کنند. به طور خلاصه به درصدی از یک سبد سهام که به یک دارایی خاص اختصاص می گیرد وزن پرتفوی می گویند. این وزن را می توان در مقادیر مختلفی از جمله ارزش، واحد، هزینه، بخش و نوع اوراق بهادار به کار گرفت.

افق زمانی مورد نظر

سرمایه گذاران در زمان انتخاب یک سرمایه گذاری باید حتما به افق زمانی مورد نظر خود نیز فکر کنند. افق زمانی به مدت زمان یک دوره سرمایه گذاری گفته می شود و این میزان می تواند از چند ثانیه تا چند دهه متغیر باشد. سرمایه گذاری های کوتاه مدت معمولا دوره ای کمتر از 3 سال دارند اما سرمایه گذاری های بلند مدت گاهی تا چند دهه به طول می انجامند.

هدف سرمایه گذاران نقش مهمی در تعیین افق زمانی دارد. برای مثال اگر یک سرمایه گذار به دنبال پس انداز مبلغی برای دوران بازنشستگی خود در 5 سال آینده باشد باید یک سبد سرمایه گذاری محافظه کارانه ایجاد کند چون زمان زیادی برای جبران ضرر های خود نخواهد داشت. از سوی دیگر سرمایه گذار جوانی که به دنبال اختصاص کل سبد سرمایه گذاری خود به بازار سهام است، سال ها برای برنامه های خود وقت خواهد داشت و از همین رو می تواند ریسک بیشتری را بپذیرد و از نوسانات بازارها بهره مند شود، چون حتی در صورت ضرر کردن فرصت برای جبران آن وجود دارد.

سبد های سرمایه گذاری کارآمد و ناکارآمد

سبد های سرمایه گذاری با توجه به سودشان می توانند به دو دسته کارآمد یا ناکارآمد تقسیم بندی شوند. یک سبد سرمایه گذاری کارآمد به سبدی گفته می شود که بیشترین سود ممکن را با توجه به میزان ریسکی مشخص به همراه داشته باشد. به چنین سبدی سبد بهینه نیز گفته می شود. در عوض یک سبد سرمایه گذاری ناکارآمد به سبدی گفته می شود که نسبت ریسک به پاداش کمی دارد و با توجه به ریسک انجام شده سود کمی در پی داشته باشد.

طبق نظریه سبد سرمایه گذاری مدرن هری مارکویتز، اقتصاددان آمریکایی، ریسک یا سود یک دارایی را باید با اثر آن بر کل میزان ریسک و سود سبد سهام مورد ارزیابی قرار داد. وقتی در یک سبد سرمایه گذاری سود مورد نظر با توجه به یک سطح خاص ریسک به دست نمی آید، یا برای به دست آوردن سطح مشخصی از سود به ریسک بالایی نیاز است، می توان به راحتی متوجه ناکارآمدی آن شد. از سوی دیگر، وقتی یک سبد سرمایه گذارای با سطوح قابل قبولی از ریسک بالاترین سود بلقوه را به همراه دارد، می توان آن را یک سبد سرمایه گذاری کارآمد دانست.