توکن چیست؟ چه انواعی دارد و کاربرد آن چیست؟

درک مفاهیم پایه و بنیادی ارزهای دیجیتال یکی از مهمترین و ابتدایی ترین گام های ورود به این صنعت است. اگر شما هم به ارزهای دیجیتال علاقه مند هستید و یا اخیرا با آنها آشنا شده اید حتما نام توکن به گوش شما خورده است. توکن یکی از مفاهیم رایج در اقتصاد دیجیتالی است که در این مقاله ماهیت، انواع و کاربرد آن را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

توکن چیست؟

در دنیای دیجیتال، ارزها محدودیتی به بانک های مرکزی ندارد. بیت کوین مثال خوبی است که به ما نشان می دهد چطور از یک محیط خصوصی، یک ارز مجازی مبتنی بر بلاک چین می تواند وارد بازار شود، که البته در ابتدا به دلیل کمبود فریم ورک قانونی برای تعیین مقررات آن، محدودیت های زیادی داشت که در طی سال ها شاهد کاهش آن ها بوده ایم. بیت کوین تنها آغاز یک انقلاب همه جانبه است که دومین قدم آن می تواند Token باشد.

ابتدایی ترین تعریف توکن این است که توکن یک واحد ارزش صادر شده توسط یک سازمان است. اگر این مفهوم را به صنعت رمزنگاری پیوند بزنیم ، باید این واقعیت را اضافه کنیم که توکن توسط  یک جامعه پذیرفته شده است و همچنین در یک بلاک چین خاص پشتیبانی می شود. یک سازمان یک توکن ایجاد می کند تا بتواند باعث ایجاد انگیزه در تعامل کاربران شود و پاداش هایی را در سراسر شبکه دارندگان توکن توزیع کند.

Token در واقع یک اصطلاح جدید برای نام بردن یک واحد ارزشمند است که توسط یک ماهیت خصوصی عرضه می شود. با این که توکن ها شباهت های زیادی با بیت کوین دارند (آن ها دارای ارزشی هستند که توسط یک انجمن قابل قبول است و مبتنی بر بلاک چین هستند)، اما هدف وسیع تری را دنبال می کنند. توکن ها بیشتر از یک ارز هستند چرا که از آن ها می توان در کاربردهای وسیع تری استفاده نمود. تمامی توکن ها به صورت مجازی وابسته به پروتکل بلاک چین میزبان هستند، که بر اساس گفته متخصصان، برخی از آنها بسیار کامل تر از بلاک چین بیت کوین می باشد.

Token در دنیای ارزهای دیجیتال، به دارایی گفته می ‌شود که معمولا بر پایه یک بلاکچین دیگر ساخته شده است.

در حالی که ارز دیجیتال یا کوین به طور مستقل کار می کند و از پلتفرم بلاکچین متعلق به خود استفاده می کند ، یک توکن بر روی یک بلاکچین موجود ساخته شده و توسط آن پشتیبانی می شود. به عنوان مثال بیت کوین بلاکچین مخصوص خود را دارد پس کوین است و توکن محسوب نمی شود.

انواع توکن

طبقه بندی و دسته بندی توکن ها بر اساس ویژگی های مختلف و از جنبه های متفاوت صورت می گیرد.

توکن های ارزی (Currency tokens) : همان طور که از نام آن ها مشخص است، از این توکن ها به عنوان یک روش برای پرداخت و ذخیره ارزش استفاده می شود، بنابراین کاربرد این توکن ها مانند سایر ارزهای دیجیتال (مثل بیت کوین) است.

توکن های کاربردی (Utility tokens) : ظهور اتریوم برای اولین بار باعث به وجود آمدن توکن‌های کاربردی شد. برخلاف توکن‌های ارزی، این نوع از توکن ها به دارندگان شان اجازه دسترسی به یک محصول یا سرویس خاص را می دهند. آنها چند کاره هستند و معمولا بر روی یک بلاک چین مانند اتریوم ساخته می ‌شوند و در همان شبکه می ‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

توکن بهادار (Security tokens) : با این توکنها علاوه بر این که می توان محصولات و خدمات را خریداری کرد، می توان با نگه داری آن ها انتظار بازده سرمایه ‌گذاری و منفعت نیز داشت. این ویژگی باعث شده تا برخی از فعالان بازار و همچنین کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا (SEC) آن ها را به عنوان اوراق بهادار طبقه بندی کنند.

توکن های دارایی (Asset tokens) : این توکن ها به عنوان نماینده دیجیتال یک دارایی در یک پلتفرم یا سازمان شناخته می شوند. مثلا ممکن است یک توکن، نماینده و نشان گر مقدار مشخصی املاک یا دارایی فیزیکی مانند طلا باشد.

توکن های سهمی (Equity tokens) : این توکنها بیشتر به عنوان یک مفهوم تئوری وجود دارند. این توکنها به دارندگان خود، مالکیت سهام منتشر کننده آن را می دهند (چیزی مانند سهام شرکت)

توکن های پاداش (Reward tokens) : این نوع توکن، می تواند معادل امتیاز وفاداری (loyalty points) یا برای پرداخت جایزه‌ برای فعالیت های خاص در یک بلاکچین، مثلا شرکت در استیکینگ، باشد.

توکن های سودده (dividend tokens) : به استثنای توکنهای ارزی، سایر توکنها نوعی قرارداد سرمایه گذاری با پتانسیل درآمد انفعالی هستند. چنین درآمدی می تواند در اشکال و انواع مختلف وجود داشته باشد، به طور مثال کسب سود از طریق نگه داری Token، سرمایه گذاری و یا انجام عملیات استخراج و… .

برخی از سازمان ها، درآمدشان را با توزیع سود بین دارندگان Tokenتقسیم می‌کنند. علاوه بر این، بلاک چین هایی وجود دارند که دارای ویژگی هایی مشابه پرداخت سود هستند که باعث می شود ارز آن ها مشابه یک توکن سودده باشد.

توکن های غیر مثلی (non-fungible tokens) : این توکنها دارایی های کمیاب، منحصر به فرد و خاص هستند که بر روی بلاکچین جابه جا می شوند. با توجه به محبوبیت اخیر NFT ها در مقاله ای مجازه به بررسی کامل آنها پرداخته ایم که از طریق لینک زیر قابل دسترسی می باشد.

کاربرد توکن چیست؟

با توجه به این که ساخت Token برای توسعه ‌دهندگان بسیار ساده تر از ایجاد یک بلاکچین و شبکه مستقل است و از سوی دیگر طراحی یک بلاکچین هزینه های بسیار زیادی دارد، بسیاری از پروژه ها این فرصت را دارند تا با راه اندازی و معرفی توکن خود بر روی یک بلاکچین دیگر، به اهداف اولیه خود برسند.

بسیاری از پروژه هایی که از ابتدا قصد دارند که بلاکچین مستقل خود را توسعه دهند  ابتدا از یک بلاکچین واسطه برای ایجاد Token خود استفاده می کنند. این تصمیم هوشمندانه ای است چرا که می توانند از طریق برگزاری عرضه اولیه سکه (ICO)  توکن‌های خود را پیش از راه ‌اندازی بلاکچین به فروش برسانند و سرمایه جذب کنند. ارزش این توکن‌ها معمولا با توجه به اهداف و ضعیت پروژه و حرکت آن تعیین می شود. از آن جا که توسعه دهنده برنامه و token مجبور نیست بلاک چین خود را ایجاد کند، در صرف زمان و منابع صرفه جویی می کند. آن ها می توانند از ویژگی های ارز رمز نگاری برنامه خود استفاده کنند، در حالی که از امنیت بلاک چین بومی سود می برند.

از سوی دیگر برخی توکن‌ها پس از اینکه به حد کافی توسعه پیدا کردند و یا مورد توجه فعال بازار قرار گرفته اند، اقدام به ایجاد بلاکچین اختصاصی خود خواهند کرد و تبدیل به کوین می شوند.

مثال ملموس تبدیل توکن به کوین، ارز دیجیتال بایننس کوین است. بایننس کوین ابتدا به عنوان یک توکن Erc20 بر روی بلاکچین اتریوم شروع به کار کرد و سپس بایننس بلاکچین اختصاصی خود را تحت عنوان بایننس چین توسعه داد و BNB را به آن منتقل کرد.

معمولا توکن ها برای برنامه های غیرمتمرکز یا دی‌ اپ ها (dApp) استفاده می شوند. زمانی که برنامه نویسان Token های خود را می سازند، می توانند برای تعداد آن ها و این که برای چه هدفی استفاده شوند یا به کجا ارسال شوند نیز تصمیم بگیرند.

در اغلب موارد بدین صورت است که این توکن ها با هدفی از پیش تعیین شده برای برنامه ای خاص طراحی می شوند. برای مثال Musicoin Token، در پلتفرم Musicoin استفاده می شود و به کاربرانش اجازه می دهد تا با استفاده از آن، از و ویژگی های مختلف برنامه مثل ویدئو دیدن یا موزیک گوش دادن استفاده کنند.

زمان تنها چیزی نیست که این توسعه دهندگان در آن صرفه جویی می کنند. اگر آن ها به جای Token و برنامه های خود، بلاک چین خود را داشته باشند، لازم است استخراج کنندگانی را برای بررسی و تایید تراکنش های خود پیدا کنند. پیدا کردن استخراج کنندگان زیاد برای ایجاد یک بلاک چین قوی در برابر حملات، زمان بر خواهد بود. این باعث می شود که بهره جستن از یک بلاک چین مشترک برای استفاده از چندین برنامه کاربردی، بسیار کارآمدتر از هزاران بلاک چین ضعیف و اغلب متمرکز باشد.

نکته ای که اشاره به آن خالی از لطف نیست این است که تمام توکن ‌های مبتنی بر یک بلاکچین خاص، روی کیف پول‌ها و آدرس‌های همان بلاکچین ذخیره می‌شوند. به عنوان مثال توکن های Erc20 که بر روی بلاکچین اتریوم فعال هستند دارای آدرس های مشابه اتریوم هستند و بر روی همه ی ولت هایی که از اتریوم پشتیبانی می کنند قابل ذخیره سازی می باشند.

توکن چگونه ساخته می شود و ارزش پیدا می کند؟

هر بلاکچینی که از قراردادهای هوشمند و زبان برنامه نویسی سطح بالا پشتیبانی می کند بستری برای ایجاد Token برای هر کسی به حساب می آید. این بدین معناست که با استفاده از زبان‌ های برنامه ‌نویسی و استانداردهای ایجاد توکن یک بلاکچین آن می توان قرارداد هوشمند یک Token را ایجاد کرد و آن را در بلاکچین میزبان پیاده سازی و راه اندازی نمود.  هر بلاکچینی که از قرارداد های هوشمند پشتیبانی می کند استاندارد خاص خود را برای ایجاد توکن ارائه می دهد.

جالب است بدانید که ساخت و پیاده سازی یک توکن کمتر از یک ساعت زمان می برد و فقط چند دلار برای پرداخت کارمزد شبکه هزینه دارد. اما آیا هر شخص حقیقی یا شرکتی می تواند توکن ارزشمند ایجاد کند و یا صرفا ساخت توکن ارزش آن را تضمین می کند؟

پاسخ این سوال خیر است. پس ضامن ارزش یک توکن چیست؟ برای اینکه یک توکن بتواند ارزش پیدا کند و مورد پذیرش جامعه ارزهای دیجیتال قرار بگیرد باید یک پروژه کاربردی و قوی پشت سر خود داشته باشد و از همه مهم تر در صرافی‌های معتبر لیست شود. بنابراین ارزش بخشیدن به یک توکن به هیچ عنوان کار ساده و پیش پا افتاده ای نیست.

با توجه به اینکه ایجاد توکن‌ های بی ‌ارزش و بدون کاربرد بسیار ساده است، و از طرفی بازار ارزهای دیجیتال نوظهور است و بسیاری از عموم اطلاعات کافی درباره آن ندارند، موارد مختلفی به وجود آمده است که کلاهبرداران توکن‌هایی که هیچ ارزشی ندارند را در قبال پول‌های واقعی مبادله کرده اند. اوج شکل گیری این توکن ها با اهداف کلاهبرداری از عموم در سال 2017 بود. در آن سال که از آن به عنوان سال جنون عرضه های اولیه نیز یاد می شود، پروژه‌های بسیاری با وعده های دروغین اقدام به عرضه اولیه (ICO) توکن‌های خود به سرمایه ‌گذاران نا آگاه نموده اند و بسیاری از افراد در چنین دام هایی قربانی شدند.